Η ''ΑΣΚΗΤΙΚΗ'' - SALVATORES DEI, του ΝΙΚΟΥ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ. Γράφει στην αρχή του βιβλίου ο εκδότης-επιμελητής Πάτροκλος Σταύρου: Μέχρι τώρα, οι ελληνικές εκδόσεις της Ασκητικής -και ουδείς μπορεί να πεί πόσες και πότε έγιναν- περιείχαν μόνο το κείμενο.

Η ''ΑΣΚΗΤΙΚΗ'' - SALVATORES DEI, του ΝΙΚΟΥ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ.

Γράφει στην αρχή του βιβλίου ο εκδότης-επιμελητής Πάτροκλος Σταύρου:

Μέχρι τώρα, οι ελληνικές εκδόσεις της Ασκητικής - και ουδείς μπορεί να πεί πόσες και πότε έγιναν - περιείχαν μόνο το κείμενο του Καζαντζάκη χωρίς σχολιασμό. Μετά την τελική έκδοση του 1945, οριστική θεωρείται πλέον η, με φιλολογική και τυπογραφική επιμέλειά μου και σε συνεργασία με τη θετή μητέρα μου Ελένη Ν. Καζαντζάκη, τυπωθείσα το 1985, με το σύστημα της μονοτυπίας, στα Τυπογραφεία Ζαβαλλή στη Λευκωσία και εικοσάκις έκτοτε επανεκτυπωθείσα στην Αθήνα. Η Εικοστή επανέκδοση περιέχει στο τέλος της, ως Επίμετρο, ένα διαφωτιστικό ενημερωτικό κείμενό μου, με τίτλο: ''Πληροφορίες και Σχόλια'', καθώς και εικόνες.

Πάτροκλος Σταύρου

Γράφει ο Νίκος Καζαντζάκης ως πρόλογο στην ''Α Σ Κ Η Τ Ι Κ Η'' του:

Ερχόμαστε από μιά σκοτεινή άβυσσο· καταλήγουμε σε μιά σκοτεινή άβυσσο· το μεταξύ φωτεινό διάστημα το λέμε Ζωή.

Ευτύς ως γεννηθούμε, αρχίζει κι η επιστροφή· ταυτόχρονα το ξεκίνημα κι ο γυρισμός· κάθε στιγμή πεθαίνουμε. Γι' αυτό πολλοί διαλάλησαν: Σκοπός της ζωής είναι ο θάνατος.

Μα κι ευτύς ως γεννηθούμε, αρχίζει κι η προσπάθεια να δημιουργήσουμε, να συνθέσουμε, να κάμουμε την ύλη ζωή· κάθε στιγμή γεννιούμαστε. Γι' αυτό πολλοί διαλάλησαν: Σκοπός της εφήμερης ζωής είναι η αθανασία.

Στα πρόσκαιρα ζωντανά σώματα τα δυό τούτα ρέματα παλεύουν: α) ο ανήφορος, προς τη σύνθεση, προς τη ζωή, προς την αθανασία· β) ο κατήφορος, προς την αποσύνθεση, προς την ύλη, προς το θάνατο.

Και τα δυό ρέματα πηγάζουν από τα έγκατα της αρχέγονης ουσίας. Στην αρχή η ζωή ξαφνιάζει· σαν παράνομη φαίνεται, σαν παρά φύση, σαν εφήμερη αντίδραση στις σκοτεινές αιώνιες πηγές· μα βαθύτερα νιώθουμε: Η Ζωή είναι και αυτή άναρχη, ακατάλυτη φόρα του Σύμπαντου.

Αλλιώς, πούθε η περαθρώπινη δύναμη που μάς σφεντονίζει από το αγέννητο στο γεννητό και μάς γκαρδιώνει -φυτά, ζώα, ανθρώπους- στον αγώνα; Και τα δυό αντίδρομα ρέματα είναι άγια.

Χρέος μας λοιπόν να συλλάβουμε τ' όραμα που χωράει κι εναρμονίζει τις δυό τεράστιες τούτες άναρχες, ακατάλυτες, ορμές· και με τ' όρμα τούτο να ρυθμίσουμε το στοχασμό μα και την πράξη.