Μετάφραση: Πολυξένη Τσαλίκη
Εκδόσεις Πεμπτουσία - 1992
«…όταν τα βιβλία τα σχετικά με το σχίσμα το εξετάζουν από εντελώς εκκλησιολογική άποψη, το πρότυπο που συνήθως αποδέχονται για τη δομή της Εκκλησίας επί γης είναι αυτό που αποδέχεται η θεολογική παράδοση της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Αυτό σημαίνει ότι υπεύθυνες για το σχίσμα θεωρούνται γενικά οι Εκκλησίες του ανατολικού μισού της Χριστιανοσύνης. Το σχίσμα είναι το «Ανατολικό σχίσμα», και αυτοί που θεωρούνται ως «οι σχηματικοί αδελφοί μας» είναι οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί. Αυτό το βιβλίο ξεκινά από μια διαφορετική βάση. Απορρέει από μία αντίληψη για την Εκκλησία την οποία έχω ονομάσει πατερική, με την έννοια ότι έχει διαφυλαχθεί μέσα στην πατερική παράδοση όπως αυτή αντιπροσωπεύεται κυρίως από τους Έλληνες Πατέρες από τον δεύτερο έως τον δέκατο τέταρτο αιώνα και πέρα. Αυτή είναι η αντίληψη την οποία παίρνω ως πρότυπο και στο δικό της φως εξετάζω τις άλλες εκκλησιολογίες. Το αποτέλεσμα είναι μια εικόνα διαφορετική από αυτήν που συνήθως παρουσιάζεται».
Ο PHILIP SHERRARD γεννήθηκε στην Οξφόρδη και σπούδασε Ιστορία και Λογοτεχνία στο Cambridge και στο King’s College του Λονδίνου. Αργότερα έγινε καθηγητής στο King’s College και στο St. Antony’s College της Οξφόρδης, ενώ από το 1958 έως το 1962 υπήρξε βοηθός-Διευθυντή στη Βρεττανική Αρχαιολογική Σχολή Αθηνών. Με σημαντικό συγγραφικό έργο, προσπαθεί να διεισδύσει στην ουσία της βυζαντινής και νέο-Ελληνικής πνευματικότητας και να αποσαφηνίσει τους όρους της αληθινής σχέσης του ανθρώπου με τον άνθρωπο, τη φύση και τον Θεό.
Περιεχόμενα: Πρόλογος · Η Εκκλησία · Το Επισκοπικό Αξίωμα · Η Συνοδική Δομή · Δύο αντίπαλες Εκκλησιολογίες · Ο Παπισμός · Προοπτικές και διατυπώσεις του Σχίσματος · Η Χριστολογία του Σχίσματος · Τριαδικό δόγμα και Σχίσμα · Επίλογος
Σάς παραθέτουμε αποσπάσματα του βιβλίου:
...Πράγματι, η αντίληψη για τον ρόλο του Αγ. Πνεύματος βρίσκεται στην καρδιά του σχίσματος. Είδαμε ότι η πατερική εκκλησιολογία προϋποθέτει μία θεώρηση όπου το κτιστό και το άκτιστο, το υλικό και το πνευματικό, το φαινομενικό και το νοούμενο είναι πλευρές μιας και μόνης πραγματικότητας. Το ένα είναι το σύμβολο ή ο τύπος του άλλου – σύμβολο ή τύπος με την έννοια ότι μετέχει στην πραγματικότητα του αρχετύπου του οποίου αποτελεί εικόνα ή σύμβολο. Όλη η κτίση είναι μια εικόνα του θείου. Είναι «επιφάνεια» του θείου. Η Παρουσία του Θεού ενυπάρχει στο κέντρο κάθε μορίου του κτιστού κόσμου. Το κάθε τι είναι μια έκφραση της λαμπρότητας της ύπαρξής του και αναγγέλλει την ευλογία του. Και όλα προσμένουν εκείνη την αποκάλυψη που είναι η πραγμάτωση της αληθινής τους ταυτότητας, στην οποία ο Θεός θα είναι τα πάντα εν πάσι. Το κάθε τι αποβλέπει σ’ εκείνη τη μεταμόρφωση κατά την οποία θα φανεί γυμνή η εσωτερική του ομορφιά και το μεγαλείο Του.
Για να ισχύει μια τέτοια θέαση, ο Θεός πρέπει να είναι κάτι πολύ περισσότερο από την κινητήρια δύναμη της κοσμικής διαδικασίας, η άκτιστη και υπερβατική αιτία αναρίθμητων κτιστών αποτελεσμάτων που σχετίζονται με αυτόν εξωτερικά αλλά όχι εσωτερικά. Θα πρέπει να είναι κάτι πολύ περισσότερο από τον Θεό των φιλοσόφων - τον Θεό του Καρτέσιου που τόσο απέρριπτε ο Πασκάλ. Θα πρέπει να τον αντιλαμβανόμαστε ως το εσωτερικό και λειτουργικό υπόβαθρο όλης της Δημιουργίας του. Αυτή η αντίληψη εκφράζεται στην πατερική παράδοση, όταν διακρίνει στον Θεό την ουσία του, απολύτως υπερβατική και ακατάληπτη, από τις άκτιστες ενέργειές του. Μέσα από τις ενέργειές του ο Θεός φανερώνει την αιώνια δόξα του. Μέσα από αυτές είναι παρών στην καρδιά της δημιουργίας του και καθενός πλάσματός του. Διότι οι ενέργειές του είναι παρούσες στις θείες ιδέες ή λόγους διά των οποίων δημιουργεί, συντηρεί και αγιάζει τα πλάσματά του. Ως τέτοιες γίνονται αντιληπτές και κατανοητές μέσα στο αιώνιο φως του Λόγου, στον οποίο και δια του οποίου έγιναν όλα τα πράγματα. Φανερώνονται όμως δια της ενεργείας του Αγ. Πνεύματος. Το Αγ. Πνεύμα είναι όχι μόνον η μεγάλη αγιαστική δύναμη αλλά και η δύναμη που αποκαλύπτει. Αυτό ενσπείρει τους σπόρους του θείου Λόγου στην κτίση, αυτό τους τρέφει για να αναπτυχθούν και να καρποφορήσουν.
Η Εκκλησία είναι κάτι ανάλογο. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι η Εκκλησία είναι αυτή η θεώρηση μεταφρασμένη σε συγκεκριμένους μορφικούς όρους. Αποτελεί τη φανέρωση του σαρκωθέντα Λόγου. Ο σαρκωθείς Λόγος είναι η κεφαλή της Εκκλησίας. Αλλά κεφαλή και σώμα σχηματίζουν μια ενιαία αδιαίρετη πραγματικότητα. «Ανάμεσα στο σώμα και στην κεφαλή δεν υπάρχει περιθώριο για κάποιο κενό – το ελάχιστο κενό θα προκαλούσε τον θάνατό μας» όπως λέει ο Αγ. Ιωάννης ο Χρυσόστομος. Και αυτό το σώμα του σαρκωθέντα Λόγου -του οποίου ο σαρκωθείς Λόγος αποτελεί την αρχή και το οποίο αποτελεί τη Εκκλησία- συνίσταται το ίδιο από θείους λόγους, εκείνους τους θείους σπόρους που είναι η εσωτερική και πιο οικεία πραγματικότητα κάθε πράγματος που υπάρχει, και οι οποίοι είναι διεσπαρμένοι σε όλη την κτίση, ανθρώπινη ή άλλη, δια της ενεργείας του Αγ. Πνεύματος. Αυτοί ακριβώς οι θείοι λόγοι, που τους συλλαμβάνουμε και τους αντιλαμβανόμαστε στο πρόσωπο του ίδιου του Λόγου, συλλογικά και ενιαία συνιστούν το σώμα του Χριστού, που είναι η Εκκλησία.
Ουσιαστικά, λοιπόν, η Εκκλησία δεν είναι μια ιστορική ή θεσμική οντότητα. Είναι μέσα μας. Η Βασιλεία του Θεού, που είναι κοινωνία στην ζωή της Εκκλησίας, είναι μέσα μας. Είναι η εσώτατη ταυτότητά μας. Είναι η εσώτατη ταυτότητα κάθε πράγματος που υπάρχει. Είναι ένας κόσμος μέσα στον κόσμο, ο κόσμος του κόσμου. Το σύνολο της κτίσης είναι το μυστήριο του Χριστού. Το σύνολο της κτίσης, χάριν των θείων σπόρων που ενυπάρχουν και εγκατοικούν σε όλα τα κτίσματα, αποτελεί την Εκκλησία και είναι εικόνα του Θεού, η επιφάνειά του. Στα ανθρώπινα όντα, σε όλα τα κτίσματα, η Εκκλησία λανθάνει απραγματοποίητη περιμένοντας να αποκαλυφθεί. Πραγματώνεται και αποκαλύπτεται στην Ευχαριστία. Η Ευχαριστία είναι ο πυρήνας της Εκκλησίας. Με τη συμμετοχή στην Ευχαριστία, το σώμα του Χριστού μέσα μας, η Εκκλησία μέσα μας, βγαίνει από τη λανθάνουσα, παθητική κατάσταση και ενεργοποιείται. Ενεργοποιείται και εκπληρώνεται, πρώτα στον άνθρωπο και μετά, μέσω του ανθρώπου, στο υπόλοιπο της κτίσης. Η Ευχαριστία έχει μια κοσμολογική και καθολική και όχι απλώς μια θεανθρώπινη σημασία. Το ίδιο ισχύει για την Εκκλησία, ή μάλλον, ο θεανθρώπινος χαρακτήρας της περιλαμβάνει τον κοσμολογικό. Το κοσμολογικό περιλαμβάνεται σ’ εκείνο το θεανδρικό μυστήριο που αποκαλύπτει. Όλη η κτίση ανακαινίζεται και μεταμορφώνεται μέσα στην Εκκλησία και μέσω αυτής.
Με αυτήν την έννοια η Εκκλησία είναι κάτι περισσότερο από μια Χριστολογική πραγματικότητα. Είναι επίσης μια πραγματικότητα της Πεντηκοστής, η αποκάλυψη του Αγίου Πνεύματος. Το Πνεύμα δεν είναι υποδεέστερο του Υιού. Δεν είναι μια λειτουργία ή ένα όργανο του Λόγου. Η δράση του πραγματικά είναι μια προϋπόθεση της ενσάρκωσης του Χριστού. Ούτε η Πεντηκοστή είναι μια απλή συνέπεια ή συνέχεια της ενσάρκωσης. Είναι το αποκορύφωμα όλης της Τριαδικής οικονομίας της αποκάλυψης και του αγιασμού. Στα γεγονότα της Πεντηκοστής το Πνεύμα κατεβαίνει ως Πρόσωπο, αποκαλύπτοντας υποστατικά στην κτίση την εσωτερική παρουσία του Χριστού, ενεργοποιώντας το σώμα του Χριστού -τους θείους λόγους- στην καρδιά όλων των κτισμάτων, αποκαλύπτοντας την Εκκλησία της οποίας είναι, Αυτοπροσώπως, η εγκατοικούσα αρχή που την πληροφορεί και η οντολογική της πραγμάτωση. Με την έκχυση του Αγ. Πνεύματος στην κτίση όλη η κτίση μεταμορφώνεται σ’ εκείνο το ευχαριστιακό μυστήριο που τελείται ενώπιον του θρόνου του Θεού. Αυτή η έκχυση -το γεγονός της Πεντηκοστής- είναι ένα εκκλησιαστικό γεγονός. Είναι το γεγονός που καθιερώνει την Εκκλησία στην πλήρη της ενότητα και καθολικότητα στην καρδιά όλων των κτισμάτων.
Επιπλέον, η ένωση την οποία το Πνεύμα ολοκληρώνει μέσα μας δεν είναι μια ένωση μη-προσωπική. Δεν σχηματίζουμε ένα μυστικό θεανθρώπινο σώμα το οποίο διακρίνεται από το σώμα του Χριστού. Ούτε η προσωπική μας ταυτότητα διαλύεται μέσα σ’ ένα συλλογικό απρόσωπο. Αντιθέτως η ενσωμάτωσή μας γίνεται στο σώμα του σαρκωθέντα Λόγου· και μολονότι αυτό το σώμα είναι μια ενιαία πραγματικότητα, εν τούτοις οι λόγοι που το αποτελούν -τα θεία σπέρματα στην καρδιά κάθε κτίσματος- είναι ιδιαίτερη για κάθε ανθρώπινο όν, για κάθε κτίσμα. Το Άγιο Πνεύμα μας μυσταγωγεί στην αλήθεια της ύπαρξής μας, τον καθέναν μας με έναν τρόπο ιδιαίτερο, ανάλογο με τη ιδιαίτερη φύση μας. Το Άγιο Πνεύμα είναι αυτό που διαφοροποιεί μέσα στην εν Χριστώ ενότητα. Τα ανθρώπινα πρόσωπα, όπως τα Πρόσωπα της Τριάδας, έχουν μιαν απόλυτη ιδιότητα· και δεν τίθεται θέμα να θυσιάσει κανείς αυτήν την ιδιότητά του ή να απορροφηθεί από μιαν απρόσωπη ουσία-ενότητα, από κάποιο αδιαφοροποίητο Εν, ούτε να εξαναγκαστεί να υπηρετήσει τον οποιοδήποτε σκοπό, πολιτικό, κοινωνικό, θρησκευτικό, ακόμη και θείο, που να θεωρείται πιο ιερός από αυτόν που ενυπάρχει μέσα του. Είμαστε ενωμένοι δια της διαφοροποίησης, διαφορετικοί δια της ενότητας. Σχηματίζουμε ένα σώμα αλλά είμαστε διαφορετικοί μέσα στις πολλαπλές και μοναδικές ταυτότητες μας. Γινόμαστε κληρονόμοι και εδραιωνόμαστε, ο καθένας με τον δικό του τρόπο, σ’ εκείνη την ελευθερία που είναι η ακατάπαυστη ελευθερία των τέκνων του Θεού.
- ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΡΩΣ
- *** Συσκευασία – Περιτύλιγμα Δώρου ***
- ECCE HOMO
- ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΟΥΣ ΡΟΔΟΣΤΑΥΡΟΥΣ [2η έκδοση]
- ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΘΕΟΥΡΓΙΚΩΝ ΠΡΑΞΕΩΝ ΤΩΝ ΡΟΔΟΣΤΑΥΡΩΝ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ
- ΑΡΚΑΔΙΑ, ΓΕΝΝΗΤΩΡ, ΕΥΔΑΙΜΩΝ, ΠΟΛΥΤΡΟΠΗ. ΤΗΛΑΥΓΗΣ, ΜΕΤΑΒΑΣΗ – ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ
- ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΩΝ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΕΚΤΟΝΩΝ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΑΙ ΑΠΟΔΕΔΕΓΜΕΝΟΥ ΣΚΩΤΙΚΟΥ ΤΥΠΟΥ (MORALS AND DOGMA) ΣΕΤ Α' + Β' Μέρος
- ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΩΝ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΕΚΤΟΝΩΝ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΑΙ ΑΠΟΔΕΔΕΓΜΕΝΟΥ ΣΚΩΤΙΚΟΥ ΤΥΠΟΥ (MORALS AND DOGMA) [Μέρος Α']
- ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΩΝ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΕΚΤΟΝΩΝ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΑΙ ΑΠΟΔΕΔΕΓΜΕΝΟΥ ΣΚΩΤΙΚΟΥ ΤΥΠΟΥ (MORALS AND DOGMA)-(ΡΟΔΟΣΤΑΥΡΙΚΟ ΠΕΡΙΣΤΥΛΙΟ) [Μέρος Β']
- ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΩΝ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΕΚΤΟΝΩΝ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΑΙ ΑΠΟΔΕΔΕΓΜΕΝΟΥ ΣΚΩΤΙΚΟΥ ΤΥΠΟΥ. (MORALS AND DOGMA). (ΡΟΔΟΣΤΑΥΡΙΚΟ ΠΕΡΙΣΤΥΛΙΟ) Μέρος Β' - ΠΟΛΥΤΕΛΗΣ αλλά ΟΧΙ ΑΡΙΘΜΗΜΕΝΗ ΕΚΔΟΣΗ
- ΑΤΛΑΝΤΙΔΑ, ΑΝΑΔΥΣΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΒΥΘΙΣΗ. ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ''ΜΥΣΤΙΚΗ ΔΟΞΑΣΙΑ'' ΤΗΣ Ε.Π. ΜΠΛΑΒΑΤΣΚΥ.
- ΑΥΤΟΚΥΡΙΑΡΧΙΑ ΚΑΙ ΠΕΠΡΩΜΕΝΟ ΜΕ ΤΟΥΣ ΚΥΚΛΟΥΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ Θύμα της Μοίρας ή Κυρίαρχος του Πεπρωμένου; Η Επιλογή είναι Δική μας!
- ΑΦΙΣΑ ΡΟΔΟΣΤΑΥΡΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΤΟΥ ΕΡΜΗΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΛΧΗΜΕΙΑΣ με τη συσκευασία της (κουτί-ρολό)
- ΓΙΑ ΤΟ ΕΡΥΘΡΟ ΡΟΔΟ ΚΑΙ ΤΟΝ ΧΡΥΣΟ ΣΤΑΥΡΟ (ΕΡΜΗΤΙΣΜΟΣ, ΑΛΧΗΜΕΙΑ ΚΑΙ ΜΥΗΤΙΚΑ ΤΑΓΜΑΤΑ)
- ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΕΣ ΤΩΝ ΔΡΥΙΔΩΝ
- ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΘΕΟΣΟΦΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ
- ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΟΥ ΑΠΟΚΡΥΦΙΣΜΟΥ
- ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΣ ΒΟΥΔΔΙΣΜΟΣ
- Η (ΜΑΡΤΙΝΙΣΤΙΚΗ) ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΑ ΙΩΑΝΝΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΥ
- Η ΑΝΩΝΥΜΗ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑ
- Η ΑΠΟΚΡΥΦΟΣ ΕΞΕΛΙΞΙΣ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΟΣ
- Η ΒΙΒΛΟΣ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ
- Η ΓΕΝΕΣΙΣ ΤΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ ΚΑΙ Η ΕΠΙΔΡΑΣΙΣ ΤΩΝ ΕΛΕΥΣΙΝΙΩΝ ΜΥΣΤΗΡΙΩΝ
- Η ΓΕΝΕΣΙΣ ΤΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ ΚΑΙ Η ΕΠΙΔΡΑΣΙΣ ΤΩΝ ΕΛΕΥΣΙΝΙΩΝ ΜΥΣΤΗΡΙΩΝ [ΠΟΛΥΤΕΛΗΣ ΕΚΔΟΣΗ]
- Η ΕΡΜΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΚΑΜΠΑΛΙΣΤΙΚΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΑΠΟΚΑΛΥΨΕΩΣ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΟΥ
- Η ΕΡΜΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΚΑΜΠΑΛΙΣΤΙΚΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΟΥ ΟΡΑΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΦΗΤΟΥ ΙΕΖΕΚΙΗΛ
- Η ΕΡΜΗΤΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΣΤΟΝ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΕΚΤΟΝΙΣΜΟ (ΑΡΧΑΙΟΣ ΚΑΙ ΑΡΧΕΓΟΝΟΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ ΤΟΥ ΜΙΣΡΑ(Γ)ΙΜ ΚΑΙ ΜΕΜΦΙΔΟΣ)
- Η ΖΩΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟ ΦΩΤΕΙΝΟ ΚΑΛΕΙΔΟΣΚΟΠΙΟ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ (το βιβλίο συνοδεύεται από Audio Book σε 2 CD)
- Η ΖΩΗ ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ
- Η ΚΕΚΡΥΜΜΕΝΗ ΖΩΗ ΤΟΥ ΤΕΚΤΟΝΙΣΜΟΥ ΣΕΤ Α'+Β' Τόμος
- Η ΚΕΚΡΥΜΜΕΝΗ ΖΩΗ ΤΟΥ ΤΕΚΤΟΝΙΣΜΟΥ [Τόμος Α']
- Η ΚΕΚΡΥΜΜΕΝΗ ΖΩΗ ΤΟΥ ΤΕΚΤΟΝΙΣΜΟΥ [Τόμος Β']